Cần sự vào cuộc đồng bộ để phát huy hiệu quả chính sách
Giảm lãi suất là chưa đủ mà cần cả sự phối hợp nhịp nhàng của Bộ Tài chính cùng các bộ liên quan mới phát huy hiệu quả các chính sách. Qua đó, cũng để tránh tình trạng chính sách này được thực thi chính sách khác không được thực thi một cách đồng bộ dẫn đến sự kìm hãm níu kéo các chính sách tiên phong như chính sách giảm lãi suất của NHNN.
Chính sách kịp thời hỗ trợ thanh khoản
Một trong những chính sách được thị trường đón nhận một cách rất tích cực đó là việc NHNN giảm đồng loạt các mức lãi suất điều hành và giảm trần lãi suất huy động, cho vay ngắn hạn bằng VND. Theo đánh giá của giới chuyên môn,việc hạ các mức lãi suất điều hành của NHNN là động thái kịp thời, đúng lúc giúp cho các NHTM cũng như DN, người dân hạ được chi phí tài chính trong sản xuất kinh doanh và trong cuộc sống, tạo điều kiện thuận lợi để thúc đẩy phát triển kinh tế trong bối cảnh toàn cầu bị ảnh hưởng tiêu cực bởi dịch Covid-19. Đây là bộ chính sách giảm lãi suất đầy đủ nhất so với những lần giảm lãi suất điều hành của NHNN trước đó.
Giám đốc tư vấn và đầu tư CTCK Kim Eng Phan Dũng Khánh nhận xét, đây là động thái chính xác để giúp cho DN tiếp cận vốn dễ dàng hơn, giảm chi phí đầu vào hỗ trợ cho họ cầm cự được trong lúc khó khăn như thế này.
CTCK VNDierect cũng cho rằng, với mức cắt giảm lãi suất điều hành mạnh hơn cho thấy NHNN đã thay đổi đáng kể trong góc nhìn chính sách trong bối cảnh dịch bệnh diễn biến phức tạp và những biện pháp kiểm soát dịch bệnh gắt gao đang ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của các DN. Đặc biệt, phản ứng chính sách của NHNN chủ yếu nhằm mục đích hỗ trợ thanh khoản cho hoạt động kinh tế trong ngắn hạn, tương tự như cách các nền kinh tế khác đang thực hiện chứ chưa thấy tín hiệu nới lỏng tiền tệ ở động thái điều chỉnh lãi suất này.
Cũng có chung quan điểm như vậy, Phó Tổng giám đốc VietinBank Nguyễn Thị Hồng Vân phân tích, nếu nới lỏng chính sách sẽ phải tăng lượng tiền thông qua hạ tỷ lệ dự trữ bắt buộc. Còn lần hạ lãi suất này chủ yếu hỗ trợ thanh khoản, giảm chi phí đầu vào cho các NHTM nhiều hơn là ý nghĩa nới lỏng. “Nếu huy động vốn từ dân cư giảm, ngân hàng có thể sử dụng công cụ vay tái chiết khấu, tái cấp vốn, liên ngân hàng, bù trừ thanh toán… với lãi suất thấp hơn của NHNN. Qua đó, giúp ngân hàng vẫn đảm bảo được cấp tín dụng với mặt bằng lãi suất cho vay thấp hơn để phục vụ cho nền kinh tế”, bà Vân phân tích thêm và cho rằng trách nhiệm của các NHTM, trong đó có VietinBank cần phải sớm kịp thời lan tỏa tác động tích cực của bộ chính sách này đến tất cả khách hàng, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Sau các quyết định điều hành của NHNN về lãi suất cũng như Thông tư 01 về các giải pháp cơ cấu lại nợ, giãn nợ… lãnh đạo một số ngân hàng cho biết, đã ngồi làm việc với khách hàng trên từng khoản vay để xem mức độ ảnh hưởng của dịch bệnh đến hoạt động kinh doanh cụ thể của DN như thế nào. Qua xem xét, tùy từng món vay, ngân hàng sẽ đưa ra hướng xử lý là giãn, cơ cấu nợ hoặc có thể giảm lãi suất cho vay. Lãnh đạo các ngân hàng khẳng định, không phải bây giờ ngân hàng mới triển khai mà đã áp dụng trong suốt quá trình hoạt kinh doanh. Nhất là vào những thời điểm kinh tế khó khăn, DN khách hàng gặp khó khăn, ngân hàng đều có giải pháp hỗ trợ. Vì ngân hàng xác định DN có tồn tại thì ngân hàng mới tồn tại phát triển được.
Một mình chính sách tiền tệ là chưa đủ
Mặc dù đánh giá hạ lãi suất sẽ tác động tích cực tới DN, song TS. Bùi Quang Tín cho rằng, sự tác động này mang tính trung, dài hạn. Cụ thể, giảm lãi suất điều hành chỉ tác động tới các khoản vay mới. Trong khi đó, nhu cầu vốn mới của DN hiện nay yếu, do kinh doanh đình trệ. Hiện nhiều DN có tâm lý “ngồi im” chờ cơ hội, đặc biệt là chờ gói kích thích của Chính phủ, chờ dịch bệnh kiểm soát xong… Đối với các hợp đồng vay cũ, DN khó lòng được ngân hàng hỗ trợ nếu không chứng minh được bị thiệt hại nặng nề bởi Covid-19.
Ông Phan Dũng Khánh có chung quan điểm khi cho rằng, việc tác động mang tính chất trung dài hạn hơn là ngắn hạn khi các lệnh phong tỏa vẫn còn ở nhiều quốc gia và châu lục, người dân hạn chế ra đường nên việc sản xuất kinh doanh cũng phải cầm chừng. “Tác động lớn nhất lúc này là giúp DN cầm cự chờ dịch đi qua trừ một số ngành nghề đặc thù hoặc các DN chuyển đổi cơ chế bán hàng hóa dịch vụ như áp dụng công nghệ nhiều hơn, tăng cường thương mại điện tử”, ông Khánh bình luận thêm.
Trước thực tế này, theo giới chuyên môn, hạ lãi suất chỉ là một giải pháp được đồng bộ trong tất cả các giải pháp Chính phủ đang triển khai để giúp DN sớm vượt qua khó khăn. Ông Đỗ Thiên Anh Tuấn – Giảng viên Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright Việt Nam cho rằng, giảm lãi suất là chưa đủ mà cần cả sự phối hợp nhịp nhàng của Bộ Tài chính cùng các bộ liên quan mới phát huy hiệu quả các chính sách. Qua đó, cũng để tránh tình trạng chính sách này được thực thi chính sách khác không được thực thi một cách đồng bộ dẫn đến sự kìm hãm níu kéo các chính sách tiên phong như chính sách giảm lãi suất của NHNN.
Xuất phát từ những khó khăn của DN hiện nay, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế cho rằng, bên cạnh giảm lãi suất, cần thêm sự trợ lực của chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác. Chẳng hạn, những gói cứu trợ nhanh, mạnh hơn từ tài khóa, không chỉ giãn thuế, giảm thuế. Vì hiện nay, nhiều DN đang cần gấp nguồn tiền để trả lương cho người lao động, thanh toán cho đối tác, trả nợ ngân hàng và hàng loạt chi phí khác…
TS. Võ Trí Thành – thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia cũng chung đề xuất, trong bối cảnh hiện tại, để hỗ trợ DN, cần sử dụng công cụ tài khóa mạnh hơn cả về thời gian hỗ trợ, lẫn quy mô. Quan điểm của tôi là nên cân nhắc để làm mạnh hơn, cần nhất là hỗ trợ người lao động, hỗ trợ DN trong các nhóm ưu tiên, tất nhiên là cần đúng đối tượng và minh bạch. Có thể chia các DN ưu tiên hỗ trợ thành các nhóm để có giải pháp phù hợp. Chẳng hạn như nhóm DN khó khăn trong hoạt động sản xuất, kinh doanh có thể áp dụng giải pháp giảm, miễn, khoanh giãn các loại thuế, khoản nộp bảo hiểm xã hội…
“Điều quan trọng là trong bất kỳ trường hợp nào, cần phải hành động quyết liệt, kịp thời và minh bạch”, TS. Thành nhấn mạnh và lưu ý thêm cần có sự đột phá trong quyết sách với đầu tư công, để có thể nhanh hoàn tất thủ tục, đưa một số dự án có ý nghĩa tháo nút thắt vào thực hiện ngay… Để làm được điều này cần sự vào cuộc mạnh mẽ, quyết liệt của các bộ, ban, ngành liên quan, Chính phủ và Quốc hội.
Nguyễn Vũ Thời báo Ngân hàng
